انسان از دیر باز به گیاهان  علاقه و وابستگی داشته است. از گیاهان به عنوان غذا، سرپناه، پوشش و مصالح برای ساختن ابزار بهره می گرفته. هم چنین توانسته است خواص شفا بخش بعضی گیاهان را تشخیص داده و لذا به پرورش گیاهان  برای کاربرد های دارویی مبادرت ورزد.

هم چنین مردم در عهد باستان زیبایی حیات گیاهی را درک می کردند. مثلا آشوری ها حدود 4000 سال پیش باغ های زینتی در آسیای غربی داشتند.

اما ظاهرا یونانیان باستان نخستین کسانی بودند که مطالعه ی گیاهان را به شکل یک علم در پیش گرفتند.

 گیاه شناسی به بیان ساده، مطالعه ی گیاهان است.  علم شناخت و مطالعه ی شکل هایی از حیات، که ریشه دارند و حرکت نمی کنند. البته چنان چه به مطالعه ی دقیق تر بپردازیم مشخص می گردد که چنین تعریفی تا حد بسیار زیادی ساده نگری است.

مثلا خزه ها جزو گیاهان به شمار می روند. اما این گیاهان در مراحل اولیه زندگی به صورت رشته هایی نخ مانند هستند که به برخی از آبزیان، یعنی جلبک ها شبیه اند.

گیاه شناسی با حقایقی سرو کار دارد که برای ما اهمیت زیادی دارند. زیرا گیاهان برای حیات روی کره ی زمین ضروری اند. همه ی آن چه می خوریم، سبزی ها، گوشت یا حتی بستنی، مستقیم یا غیر مستقیم به گیاهان مربوط اند. گذشته از این، گیاهان سبز، تنها منبع اکسیژن جو زمین هستند.

• ریخت شناسی

به ساختار و شکل گیاهان می پردازد.

• فیزیولوژی

فیزیولوژی گیاهی به کارکرد ها و فعالیت های درونی گیاهان می پردازد. یعنی این که گیاهان چگونه جوانه می زنند، رشد می کنند، تولید مثل می کنند و می میرند.

•  آسیب شناسی

بیماری گیاهی در کانون توجه گیاه شناسان است که در گیاه پزشکی تخصص دارند.

•  بوم شناسی

بوم شناسی گیاهی، زیر رشته ای در گیاه شناسی است که کنش های بین گیاهان و محیط پیرامونشان را بررسی می کند.

• باکتری شناسی

ارگانیسم های تک یاخته که باکتری نام دارند، موضوع تحقیق در این رشته هستند. بعضی باکتری شناسان فرآیند های حیات باکتری ها و بعضی بیماری های باکتریایی مانند سل و کزاز و .... و دانشمندان دیگر نیز کاربردهای مفید باکتری ها، مانند نقش باکتری ها در تجزیه ی ماده ی آلی یا کاربرد باکتری ها در صنایع غذایی، انرژی و دارو سازی را مطالعه می کنند.

در سال های اخیر، باکتری شناسان توانسته اند باکتری ها را برای پاک سازی بی خطر و سریع پسماند های خطرناک به کارگیرند. با مهندسی ژنتیک، باکتری ها نقش بی شمار دیگری در پژشکی و صنعت پیدا کرده اند.

•  دیرین گیاه شناسی

دیرینه شناسان گیاهی با استفاده از بقایای سنگواره شده ی برگ ها، دانه ها، هاگ ها و مواد گیاهی دیگر، گیاهان کامل را چنان که در گذشته ی دور می روییدند بازسازی می کنند.

سپس با این سوابق سنگواره ای جزییات توالی تاریخی و تکاملی گیاهان روی کره ی زمین را مشخص می کنند.

•  گیاه شناسی اقتصادی

گیاهانی که ارزش اقتصادی مفید دارند یا گیاهانی که برای جامعه خطرناکند، در کانون توجه گیاه شناسی اقتصادی قرار دارند. گیاه شناسان اقتصادی به طور کلی گیاهانی را مطالعه می کنند که منابع مهم غذا، دارو، چوب و الیافند. بسیاری از کوشش هایی که برای افزایش محصول یا محدود کردن آفات انجام می شود، مستلزم داده های گیاه شناسان اقتصادی است.

• قوم گیاه شناسی

قوم گیاه شناسان استفاده ی جوامع بدوی از گیاهان را هم در حال و هم در گذشته ی دور مطالعه می کنند. چنین پژوهش هایی، از تاریخ نحوه ی استفاده ی نیاکان ما از گیاهان، بینشی ارزشمند به ما می دهد. بسیاری از این دانشمندان می کوشند گیاهانی را که خواص دارویی نیرومند یا سایر خواص آن ها در طول قرن ها فراموش شده است را کشف یا دوباره کشف کنند.

• گونه species 

در تولید مثل ارگانیسم ها (گیاهان عالی مانند قهوه) ، گونه ها تشکیل شده اند از نمونه هائی که می توانند با یکدیگر آمیزش پیدا کرده و ایجاد نمونه های جدیدی کنند که قابلیت و توان زندگی و زنده بودن را داشته باشند.

• واریته / انواع variety

واریته در گیاهشناسی یک مشخصه تاکسونومیک می باشد که در سلسله مراتب طبقه بندی گیاهی ، در زیر طبقه گونه ها (زیرگونه ها) و بالا دست تیرها قرار می گیرد.

یک واریته دارای مشخصات واضح و مجزا می باشد ، با این حال قابلیت این را دارد که بتواند با دیگر واریته های هیبرید شود. (در معنای دیگر جهت اصلاح گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد.)  فرمانرو-  شاخه -  رده - راسته- تیره- واریته (سرده) - گونه

• کولتیوار  Cultivar

کشت انواع گونه های اصیل بوسیله دخالت انسان ، این کار را می توان از میان گونه هایی که کشت شده اند انتخاب کرد و یا از میان جمعیت وحشی. این عده گیاهانی هستند که خصوصیاتی کاملا مشخص,ثابت و یکدست دارند و هنگامیکه با روشهای مناسب برای تکثیرشان اقدام می شود همواره خصوصیاتشان را حفظ خواهند کرد. 

• هیبرید hybrid

تکثیر دو گیاه از گونه های مختلف از واریته های مختلف و یا نژادهای انتخابی و یا رده های مختلف . یک گیاه هیبرید از طریق مدلهای متفاوت گرده افشانی شکل می گیرد .شاید بطور دقیق تر می توان گفت هیبرید فقط آمیزش بین گونه های مختلف است. (در مقایسه با آمیزش بین افراد یک گونه)

• کراس Cross

پرورش مصنوعی دو گونه یاواریته متفاوت که نتیجه آن فرزندانی است که حامل بخشی از مواد ژنتیکی والدین خود هستند ، والدینی که در اینجا استفاده می شوند می توانند از بین افراد یک گونه باشند و یا از واریته های مختلف باشند.

•  کافه آ Coffea

گونه ایی گیاهی که در زبان محاوره ایی گونه گیاه قهوه نامیده می شود و از 120 گونه مجزا تشکیل یافته است ، آنها عموما درختچه هایی هستند همیشه سبز با برگهایی که مقابل هم رشد می کنند ، در حقیقت می توان گفت آنها یک لایه از پوشش گیاهی هستند که در زیر سایبان اصلی یک جنگل با الگوی شاخه های افقی گسترش می یابند و درون هر گیلاس دارای یک جفت دانه هستند ، این گیاهان بومی جنگلهای استوایی هستند و اینگونه آب و هوا را برای رشد ترجیح می دهند.

•  کافه آ عربیکا  Coffea Arabica

نام علمی گیاهشناسی برای قهوه عربیکا می باشد و از طرفی بصورت C. Arabica  نیز نوشته می شود ، زادگاه و خاستگاه اصلی آن در جنگلهای اتیوپی و جنوب سودان بوده و سپس برای تولید دانه ، این گیاه ، در کل دنیا گسترش پیدا کرده است.

• کافه آ اوژنیوئید Coffea eugenioides

نام علمی گیاهشناسی برای گونه Eugenioides می باشد و بصورت  C. eugenioides هم نوشته می شود ، این گونه ، بومی سرزمینهای مرتفع شرق آفریقا می باشد که شامل جمهوری کنگو ، روآندا ، اوگاندا ، کنیا و تانزانیای غربی می شود و به علت اینکه یکی از 2 والد دیپلوئید گونه گیاه عربیکا می باشد ، مشهور و شناخته شده است ، اما دارای میزان کافئین پایینتری نسبت به گونه عربیکا می باشد.

•  کافه آ کانفورا Coffea Canephora

نام علمی گیاهشناسی برای گونه ربوستا می باشد و چند صد سال بعد از گونه عربیکا کشف شد. این گیاه یکی از دو والد دیپلوئید گونه عربیکا می باشد ، بومی منطقه غربی و مرکزی مناطق جنوب صحرای ساهارا می باشد ، یکی از بزرگترین محصولات تجاری است که از طریق مشخصات فیزیکی و شیمیایی از گونه عربیکا متمایز می شود . دارای محتوای کافئین و همچنین میزان محصول بیشتری می باشد.

خانه قهوه تخصصی / نازنین مظلوم نیکو