بسیاری از ما آرزوی داشتن یک مزرعه قهوه را درسر داریم. تصویر کوهای بلند همراه با جنگلهای ابری و مه آلود و مرکز فراوری قهوه ، در کنار هم بسیار رویایی می باشد. تصویر خیالی را کنار میزنیم و به جای رویاپردازی در تصاویر ذهنی ، در دنیای واقعیت به آنها قدم میگذاریم. واقعیت پنهان این مناظر زیبا برای کشاورزان قهوه ، فقر شدید ،کلبه های گلی و گرسنگی می باشد..
طیق آخرین آمار 125 میلیون نفر در جهان به نوعی از طریق قهوه، گذران عمر میکنند . برای بسیاری از این افراد این شغل آبا و اجدادی است و آنرا انتخاب نکرده اند.
همچنین بسیاری از این افراد قادر به کسب حداقل درآمد پایدار و تضمین شده نیستند .شاید این سوال برای شما پیش آید که اولین محصول تجاری جهان با این طیف وسیع طرفدار ، مصرف کننده ثابت و انواع فرآوری های متفاوت ، چگونه نمی تواند حداقل معاش را برای کشاورزانش به ارمغان آورد ؟
مسلماً دلایل متفاوتی چنین شرایطی را ایجاد کرده است. ولی یکی از عمده ترین آنها میتواند این باشد که قهوه بصورت کالای تجاری(1) دربورس های جهانی (2) قیمت گذاری می شود و در قیمت گذاری کلان کیفیت قهوه تاثیری بر روی تعیین قیمت آن در مراکز بورس ندارد . معیار اصلی قیمت گذاری ، ایجاد تعادل در عرصه و تقاضا در سطوح جهانی می باشد.
اصولاً قهوه زمانی در بورس جهانی گران میشود که به نحوی تقاضا از عرضه پیشی بگیرد. اتفاقات سیاسی یا تعییرات آب و هوا (3) که به کاهش تولید منجر شود ، در افزایش قیمت تاثیر گذار هستند .همچنین احتکار و امحاء این محصول توسط واسطه ها جهت کنترل قیمت بازار صورت میگیرد .
هرروزه نگاه جهان به بورس نیویورک(4) است تا براساس قیمت روز و مدت زمان تعیین شده قراردادها منعقد شود . قیمت پایه قهوه در بورس نیویورک اصطلاحاً سی کنتراکت پرایس (5) نامیده می شود ودر پایین ترین سطح قرار میگیرد. معمولا واسطه ها با انواع تکنیک ها و قراردادهای متفاوت قیمت های بالاتری را از خریداران قهوه دریافت می کنند ولی تولید کنندگان در جریان این شعبده بازی های استعماری نیستند و اگر هم مطلع باشند کاری از دستشان ساخته نیست.
تولیدکنندگان قهوه اغلب محصول تولیدی دیگری ندارند . همچنین مدت زمان طولانی به بار نشستن (6) و همینطور مراحل طولانی و نسبتا سخت فرآوری قهوه را نیز باید تحمل نمایند .
امروزه با محاسبه ای بسیار ساده میتوان دریافت که شرایط مالی کشاورزان قهوه نسبت به 30 سال قبل تغییری نداشته است .در شرایطی که بازار جهانی قیمت های پایه ای را تعیین می کند ، بسیاری از کشورهای وارد کننده ، قهوه با کیفیت را به قیمت بالاتری خریداری میکنند. هر اندازه تقاضا و شهرت کشور ، منطقه و یا مزرعه تولیدکننده قهوه بالاتر باشد ، قیمت بالاتری برای محصول قهوه آن پرداخت می گردد.
در چنین شرایطی اگر قیمت های پایه جهانی پایین باشد این مازاد قیمت ، اندکی به گذران زندگی کشاورزان کمک می کند .در شرایطی که قیمت های پایه جهانی بالاتر باشد این مازاد ، سود اندکی برای کشاورزان به ارمغان خواهد داشت . البته اگر اطلاع رسانی سریع از طریق اتصال جهانی موبایل سطح توقع تک تک عوامل تولید ( برداشت، حمل و فرآوری ) را بی جهت افزایش ندهد.
رضا حواله دار
در مطلب بعدی به موضوع نقش آفرینی سازمانی جهانی قهوه در ایجاد محدودیت و استعمار بیشتر کشاورزان قهوه خواهیم پرداخت .
* پاورقی :
1- Commodity
2- بورس لندن و نیویورک
3- سرمازدگی، خشکی
4- New york Board of trade ( NYBOT)
5- C - Contract - Price
6- نه تا یازده ماه از شکوفه تا گیلاس کاملا رسیده
